Bańska szkoła malowania ikon należy do najwybitniejszych zjawisk w historii kultury bułgarskiej XVIII-XIX wieku. Jej przedstawiciele przyczynili się do przemian w myśleniu artystycznym w okresie odrodzenia kultury bułgarskiej, a ich spuścizna to szczególnie cenne świadectwo sztuki narodowej.
Reklama
Bańsko to niewielka osada położona blisko monasteru Riła – duchowego centrum kultury bułgarskiej. Jej znaczenie wzrosło w XVIII i XIX wieku dzięki ożywionym kontaktom handlowym z głównymi ośrodkami kultury w Europie Zachodniej.
Założycielem szkoły był Toma Vishanov (Moler) (ur. ok. 1750), który według legendy przybył wraz z kupcami bawełny do Wiednia i tamże się kształcił, stąd jego przydomek „Moller” (od niemieckiego słowa „maller” - artysta), który jego syn przekształcił później w nazwisko rodowe (Mollerov).
Jego ikony są jakby rozświetlone wewnętrznym blaskiem, ozdobione pięknymi ornamentami o rodowodzie barokowym.
Kolejnym przedstawicielem bańskiej szkoły był Symeon, syn Dymitara urodzony w 1816. Wiele dzieł wykonał ze swoim ojcem, a swoją twórczość rozwinął szczególnie na Górze Athos.
Wiadomo, że kilkakrotnie ją odwiedzał, na początku z ojcem, a później otworzył własny warsztat w Salonikach. Jego ikony zachowały się w monasterze Zograf (ikony św. Cyryla i Metodego, św. Klemensa z Ochrydy i św. Teofilakta).
Wystawa ikon wiodącej szkoły malarstwa ikonowego Bułgarii to znakomita okazja porównania tej twórczości z malarstwem ikonowym eksponowanym w Galerii stałej Sztuka Cerkiewna dawnej Rzeczypospolitej w Pałacu Biskupa Erazma Ciołka.
