“Łupinka”, charakterystyczna, znana i lubiana kawiarnia Politechniki Krakowskiej, przeszła remont. “Wiemy, że to jest news, na który wszyscy czekaliście. Łupinka znów jest otwarta” - zawiadamia uczelnia w mediach społecznościowych. Komentujący wpis zapowiadają, że chętnie przyjdą na kawę, pytają o zmiany w menu i godziny otwarcia.
Reklama
Historia “Łupinki”, mieszczącej się na głównym dziedzińcu Kampusu Politechniki Krakowskiej przy ulicy Warszawskiej, liczy 62 lata. Zaczęła się w 1963 roku, od projektu badawczego doc. dr inż. Sylwestra Oleszkiewicza i dr inż. Zbigniewa Parzniewskiego, którzy postanowili zaprojektować i zrealizować konstrukcję tak zwanej powłoki samokształtnej. Naukowcy przygotowali model siatki z prętów, wykonanej z plastiku. Siatka była podnoszona, żeby zobaczyć, jak się kształtuje powłoka w zależności od geometrii siatki. Efektem prac były dwa modele: jeden odkształcał się bardziej, drugi mniej.
“Łupinka” powstała w oparciu o ten pierwszy. Sklepienie budynku w formie takiej, jaką znamy, powstało poprzez zbudowanie masztu w punkcie centralnym konstrukcji i podwieszeniu na nim opisanej wyżej siatki, tym razem już stalowej. Początkowo siatka była płaska, ale po jej podniesieniu w kilku punktach i po kilku próbach zaczęła nabierać charakterystycznego kształtu łupiny orzecha, który ma obecnie. “Tak powstał szkielet, na który nałożono rodzaj bardzo drobnej siatki, a następnie pokryto ją betonem natryskowym.
Było to o tyle nowatorskie, że tego typu konstrukcje w tamtym czasie wykonywano na kosztownych szalunkach i krążynach. Dzisiaj używamy do tego powłok pneumatycznych, na przykład balonów, na których wykonuje się zbrojenia i na nie nakładany jest beton. Tutaj zbrojenie stanowiło jednocześnie szalunek” – tłumaczył mgr inż. Łukasz Ślaga z Katedry Konstrukcji Żelbetowych i Sprężonych na Wydziale Inżynierii Lądowej PK, który koordynował renowację “Łupinki”.
Przed rozpoczęciem remontu zapowiadał, że wymienione zostanie wszystko, co w konstrukcji kawiarenki było wtórne, w tym elewacja, wcześniej szklano - stalowa, została zastąpiona aluminiową. “Główna konstrukcja - czyli właśnie ta żelbetowa “łupina” - została wzmocniona, bo minął okres jej trwałości. Standardowo to około 50 lat” – wyjaśnia mgr inż. Łukasz Ślaga. W projekcie uczestniczyli również studenci budownictwa.
W ramach przedmiotu dyplomowego "Technologia wykonania i wzmacniania konstrukcji z betonu" odtworzyli numerycznie pierwsze modele budowli, które powstały w latach 60. ubiegłego wieku. Analizowali też stan techniczny konstrukcji i zaproponowali rozwiązania, dotyczące jej wzmocnienia. Dodatkowym celem projektu było też przypomnienie społeczności akademickiej Politechniki Krakowskiej, że “Łupinka” to istotna część żywej historii uczelni. “Jako taka powinna być miejscem nie tylko serwowania najlepszej kawy w mieście, ale też badań naukowych. Miejscem wspólnym zarówno dla studentów, jak i pracowników PK” - podkreślali naukowcy.
Reklama
Po zakończeniu budowy, w 1963 roku, konstrukcja właściwie nie miała żadnej sprecyzowanej funkcji. “Ona sobie po prostu “była”, jak rzeźba. Czasami parkowano pod nią samochody, by chronić je przed opadami” - wspominali pracownicy PK. Na przełomie lat 60. i 70. pracownicy Katedry Budownictwa Żelbetowego pomyśleli, że skoro projekt badawczy się zakończył, a na dalsze zastosowanie budowli nie ma pomysłu, to może warto ją rozebrać.
Sprzeciwili się temu ówcześni studenci Politechniki Krakowskiej, którzy bardzo polubili klimatyczną, charakterystyczną, żelbetową łupinę na dziedzińcu Kampusu PK i nie chcieli, aby zniknęła. Sprzeciw studencki zaowocował pomysłem adaptacji konstrukcji do celów użytkowych. Tak właśnie powstała baro - kawiarnia “Łupinka”, która służy społeczności akademickiej Politechniki Krakowskiej jako miejsce spotkań, relaksu i serwowania kawy i przekąsek. Zaangażowanie studentów budownictwa PK w odnowę “Łupinki” jest także hołdem dla kolegów sprzed lat, dzięki którym kawiarenka wciąż istnieje.
„Łupinka” jest jedną z budowli uwzględnionych w projekcie edukacyjnym „Krakowski Szlak Modernizmu” i w stworzonej w jego ramach bazie danych, prowadzonej przez krakowską fundację Instytut Architektury.
