W Muzeum Książąt Czartoryskich przy ul. Pijarskiej 15 w Krakowie można będzie oglądać pantofelek, najprawdopodobniej należący do ośmioletniej księżniczki, wykonany ze skóry i haftowanego srebrną nicią atłasu. “Wśród kilku egzemplarzy osiemnastowiecznego obuwia, pojedynczy pantofelek wydaje się szczególnie intrygujący” - podkreślają muzealnicy.
Reklama
Pojedynczy pantofelek, pochodzący najprawdopodobniej z początku osiemnastego wieku, wykonany ze skóry i kremowego atłasu, zdobionego haftowanymi srebrną nicią motywami roślinnymi, znajduje się w kolekcji Czartoryskich. Właśnie przeszedł konserwację zabezpieczającą, wykonaną przez specjalistów w Pracowni Konserwacji Tkanin i Ubiorów Muzeum Narodowego w Krakowie.
Muzealnicy podkreślają, że to niezwykły eksponat i przypominają jego historię: “Wśród kilku egzemplarzy osiemnastowiecznego obuwia, pojedynczy pantofelek wydaje się szczególnie intrygujący. Niewielkich rozmiarów - mierzący zaledwie 11 cm długości - bogato haftowany złotą nicią trzewiczek należeć miał, według katalogu Domu Gotyckiego w Puławach, do „Xięzniczki de Hesse”. Jeszcze jako para, pantofelki miały służyć księżniczce w dniu ślubu z księciem saskim. Księżna Izabela Czartoryska pisząc notę w katalogu Domu Gotyckiego stwierdziła, że rozmiar pantofelka wskazuje, iż jego właścicielka musiała mieć wówczas około ośmiu lat”.
Pantofelek z kolekcji Czartoryskich wykonany został ze skóry i kremowego atłasu, na którym wyhaftowano srebrną nicią stylizowane motywy roślinne. Jego kształt oraz dekoracja wskazują, że powstał najpewniej w pierwszej połowie wieku XVIII, a być może nawet w pierwszej ćwierci tego stulecia.
Opiekunka kolekcji rzemiosła artystycznego Muzeum Książąt Czartoryskich, Elżbieta Musialik, wyjaśnia, że w minionych epokach strój oraz jego akcesoria charakteryzowała niezwykła dekoracyjność i precyzja wykonania, odzwierciedlając w ten sposób status i pozycję społeczną noszącego. “W wieku XVIII ubiory stały się wyjątkowo zdobne – obfite suknie przykrywające rozbudowane stelaże, haftowane szustokory i wykwintne peruki dopełniały również inne akcesoria – rękawiczki, torebki, a w końcu obuwie – pantofelki na niewielkich obcasikach, wyszywane złotymi i srebrnymi nićmi czy perłami nosiły zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Wiele takich obiektów zachowało się w zbiorach muzealnych na całym świecie, w tym także w kolekcji książąt Czartoryskich”.
Naukowczyni przypomina, że analogiczne obuwie nosiła arystokracja w niemal całej Europie, jednak najprawdopodobniej ten typ pantofli powstał we Francji na przełomie wieków XVII i XVIII. Charakterystyczny, wygięty obcasik usytuowany bezpośrednio pod piętą nazywany był „francuskim”, „Louis”, na cześć króla Francji Ludwika XIV, a czasem także „Pompadour” w nawiązaniu do tytułu metresy króla Ludwika XV.
Reklama
“Wygięty obcas powodował, że buciki wydawały się niewielkie i eleganckie, ale w rzeczywistości były one raczej mało wygodne i chybotliwe. Wyjątkowo niewielki rozmiar bucika może wskazywać, że noszony był, jak wskazywała Izabela Czartoryska, przez dziewczynkę, lub, co równie prawdopodobne – stanowił część ubioru lalki. W muzeach i kolekcjach prywatnych zachowały się, aczkolwiek bardzo nielicznie, pantofelki i trzewiki zbliżone do bucika z kolekcji Czartoryskich, które określone zostały jako akcesoria stroju osiemnastowiecznych lalek. O tym, że nasz bucik mógł być „noszony” przez lalkę, świadczy nie tylko malutki rozmiar, ale również zupełnie niezużyta podeszwa”.
Pantofelek podarowany został do zbiorów puławskich przez Helenę z Przeździeckich Radziwiłłową żyjącą na przełomie wieków, w latach 1753–1821. Pozyskała go z Drezna, z kolekcji „Pani Grafowey Moszyńskiej” czyli Fryderyki Aleksandry Moszyńskiej (1709 – 1784), nieślubnej córki króla Augusta II Mocnego i Anny Konstancji von Brockdorff hrabiny Cosel.
Po konserwacji zabezpieczającej pantofelka, jego stan w ocenie konserwatorów jest na tyle dobry, że pozwala na ekspozycję w gablocie w Gabinecie Ciekawości w Klasztorku Muzeum Książąt Czartoryskich przy ul. Pijarskiej 15 w Krakowie.
