Najstarszy nagrobek na miejskim cmentarzu w Krakowie ma 230 lat. Został odkryty na Starym Cmentarzu Podgórskim, pochodzi z pierwszych lat istnienia nekropolii i upamiętnia Agnieszkę Drelinkiewiczównę, zmarłą 7 października 1794 roku, w wieku 15 lat. Agnieszka mieszkała na terenie Dębnik – Kapelanki.
Reklama:
Fragmenty pomnika z grobu młodej kobiety zostały rozpoznane przez pracowników Zarządu Cmentarzy Komunalnych. Jak informuje miejska strona internetowa, znajdowały się wśród kamiennych odłamków, pozostałych po likwidacji części nekropolii, do której doszło ponad pół wieku temu. Dane zmarłej ustalono na podstawie ksiąg metrykalnych ówczesnej parafii na Ludwinowie, a w identyfikacji, poza kwerendą źródeł, pomogły fotografie i rysunki, wykonane w latach 70. XX wieku.
Utrwalono na nich wiele pomników nagrobnych, które zostały usunięte podczas przygotowań do budowy ulicy Telewizyjnej, dzisiaj alei Powstańców Śląskich. Nowo wytyczona ulica biegła przez środek Starego Cmentarza Podgórskiego, i jego część, właśnie ta, na której znajdował się grób Agnieszki Drelinkiewiczówny, została zlikwidowana. Pochówki z tej części cmentarza usunięto, a ludzkie szczątki przeniesiono do zbiorowych mogił.
Zniszczeniu uległo wówczas wiele nagrobków o dużej wartości historycznej i artystycznej. Część ich resztek znajduje się w lapidarium, a część wkopana jest w nasyp przy chodniku, biegnącym wzdłuż alei Powstańców Śląskich i tam właśnie znajdowały się fragmenty, należące do – jak się okazało – najstarszego pomnika nagrobnego, postawionego na cmentarzu komunalnym w Krakowie.
Stary Cmentarz Podgórski to najstarsza nekropolia komunalna w Krakowie, założona po roku 1786. Służyła mieszkańcom miasta Podgórze do czasu uruchomienia nowego cmentarza przy ul. Wapiennej w 1900 lub 1903 roku, choć tradycja ustna przekazuje, że cmentarz działał aż do zakończenia I wojny światowej w 1918 roku. Spoczywają na nim uznani i sławni krakowianie – prawnicy, urzędnicy, działacze społeczni, przemysłowcy i artyści.
Obecny teren Starego Cmentarza Podgórskiego zajmuje zaledwie 38 arów, mniej więcej jedną czwartą pierwotnej wielkości. Po raz pierwszy nekropolia została znacznie okrojona podczas niemieckiej okupacji, w związku z budową linii kolejowej, a wspomniana już budowa ul. Telewizyjnej, prowadzona w latach 1976 - 1979, jeszcze bardziej uszczupliła teren cmentarza. Część grobów została przeniesiona, a w miejsce zabytkowych grobowców ustawiono jednolite lastrykowe nagrobki, co doprowadziło do bezpowrotnego zniszczenia zabytkowego układu i charakteru cmentarza.
Reklama
Zmiany granic cmentarza przyczyniły się też do powstania jego skomplikowanej i nie do końca poznanej historii, skutkują też ciekawymi odkryciami, jak odnalezienie najstarszego nagrobka. Od zeszłego roku trwa jego rewaloryzacja. Prace budowlane, konserwatorskie i restauratorskie potrwają około trzech lat. Obejmą m.in. uporządkowanie i zabezpieczenie fragmentów grobowców, przeniesionych z niezachowanej części cmentarza i utworzenie lapidarium. Poprowadzone zostaną alejki i ścieżki, pojawią się nowe nasadzenia zieleni oraz oświetlenie.
Na poprawę estetyki znacząco wpłynie też usunięcie zdewastowanych lastrykowych nagrobków, wykonanych w latach 70. XX wieku i zastąpienie ich nowymi nagrobkami według wzorów zaakceptowanych przez służby konserwatorskie, nawiązujących stylistycznie do nagrobków z XIX w., wykonanych z piaskowca. Upamiętnieni zostaną również mieszkańcy Podgórza, pochowani na zniszczonych częściach cmentarza. Konserwacja nagrobka Agnieszki Drelinkiewiczówny to również część tego projektu.
Jej nagrobek pamiętający czasy insurekcji kościuszkowskiej, zostanie - jak zapowiada Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa - scalony i postawiony przy głównej alei cmentarza, rekonstrukcję przejdzie też tablica z nazwiskiem zmarłej. Dzięki temu najstarszy znany dziś nagrobek z miejskiego cmentarza będą mogli zobaczyć wszyscy odwiedzający Stary Cmentarz Podgórski.
