Dzieło mistrza renesansu Giovanniego Belliniego "Madonna z Dzieciątkiem" będzie eksponowane na stałe w wawelskiej kolekcji. Jest to jeden z najwybitniejszych obrazów włoskich okresu wczesnego renesansu znajdujących się od dziś w Polsce. Premierowo będzie można oglądać dzieło w ramach kameralnej wystawy, pokazu "Mistrzowie włoskiego renesansu".
Na okoliczność wystawy sprowadzono do Krakowa obrazy Jacopa Bassana i Rossa Fiorentina. Pokaz uzupełni Tycjan i jego Alegoria miłości zestawiona z dziełem Padovanina, pochodzącym z Kunsthistorisches Museum w Wiedniu.
– Dzieła te stanowią doskonałe uzupełnienie jednej z najcenniejszych w Polsce kolekcji malarstwa włoskiego z XV i XVI wieku, którą można u nas podziwiać – podkreśla prof. Andrzej Betlej, dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu.
Kuratorką pokazu Mistrzowie włoskiego renesansu jest dr Joanna Winiewicz-Wolska – kierownik Działu Malarstwa Zamku Królewskiego na Wawelu. Historyczka sztuki i badaczka zwraca uwagę, że Giovanni Bellini wprowadził do malarstwa weneckiego światło i kolor, poetycki, nastrojowy pejzaż i realistycznie malowane figury. Z jego dorobku obficie czerpali tacy wielcy malarze jak Giorgione i Tycjan. Wystawę można oglądać do 18 lutego 2024 roku.
BELLINI NA WAWELU
Obraz Belliniego namalowany został najprawdopodobniej pod koniec lat osiemdziesiątych lub na początku lat dziewięćdziesiątych XV wieku. Jest powtórzeniem kompozycji Giovanniego Belliniego zatytułowanej Madonna degli alberetti z 1487 roku w Gallerie dell’Accademia w Wenecji.
Nieznacznie różni się od niej w szczegółach – m.in. pejzażem: na obrazie weneckim w tle widoczne są dwa symetrycznie rozmieszczone wysmukłe drzewa, a na wawelskim jedno, z lewej strony – powtarza natomiast wiernie pozę Madonny i Dzieciątka. Kolejną kompozycją, na której malarz powtórzył pozy obu postaci i ich wzajemne relacje, jest Madonna z Dzieciątkiem, św. Jerzym i św. Piotrem – również w Gallerie dell’Accademia.
TYCJAN I IL PADOVANINO
Wśród malarzy weneckich XVI wieku największy prestiż zyskał Tycjan (Tiziano Vecellio, 1488/1490–1576). Obrazy zamawiali u niego cesarz Karol V i jego syn Filip II. Malarz portretował papieża i kardynałów rzymskiej kurii, dożów i patrycjuszy weneckich oraz władców innych włoskich miast-państw.
Alegorie Tycjana dziś nie zawsze są łatwe do rozszyfrowania, zwłaszcza w przypadku, kiedy brak źródeł archiwalnych. Nie udało się dotąd przekonująco wyjaśnić treści "Alegorii miłości małżeńskiej w Musée du Louvre", uważanej – niesłusznie – za portret markiza Alfonsa d’Avalosa.
Jest to o tyle istotne, że kompozycję tę, datowaną na około 1530 roku, powtarzano wielokrotnie, zachowując układ postaci, ale modyfikując ich wzajemne relacje i zmieniając szczegóły. Jej wersją jest zarówno wawelska Alegoria miłości, uznana za pracę Tycjana i jego warsztatu, jak i kompozycja o podobnym tytule z Kunsthistorisches Museum w Wiedniu, hipotetycznie przypisana Alessandrowi Varotariemu, zwanemu Il Padovanino, późnemu naśladowcy Tycjana. Obie należały do cesarskiej kolekcji Habsburgów w wiedeńskim Belwederze.
Reklama
OD BELLINIEGO DO FIORENTINO
Rosso Fiorentino (Giovanni Battista di Jacopo di Gasparre, ok. 1494–1540) to jeden z najbardziej oryginalnych malarzy florenckich XVI wieku. Jego obrazy cechuje niespotykana w owym czasie ekspresja zarówno formy, jak i koloru, swoboda twórcza oraz niesłychana wręcz inwencja kompozycyjna, a także realizm graniczący z groteską.
Na wawelskim pokazie znalazła się jego Madonna z Dzieciątkiem i świętymi: Janem Chrzcicielem, Elżbietą i Józefem. To obraz namalowany prawdopodobnie dla prywatnego zleceniodawcy, stąd pewne uspokojenie form, jakkolwiek czytelne są typowe cechy kompozycji Rossa: duże, kadrowane z bliska figury, ciasna przestrzeń, a także dynamiczne pozy zwróconych do siebie postaci: małego Jezusa i św. Jana Chrzciciela.
RELIGIJNE OBRAZY BASSANA
Tematyka obrazów Jacopa dal Ponte (ok. 1510–1592), zwanego od miejsca urodzenia Jacopo Bassano (choć przydomek ten pojawia się dopiero pod koniec XVI w.), jest różnorodna. Dominują sceny religijne, w tym zaczerpnięte nie tylko z Ewangelii, lecz także ze Starego Testamentu.
Charakterystyczną ich cechą jest rodzajowy charakter – postacie biblijne mają wygląd wieśniaków z Bassano del Grappa, malarz przedstawia też przedmioty codziennego użytku, a w miejsce nieokreślonego, abstrakcyjnego pejzażu wprowadza widoki przypominające rodzime okolice, z dominującym wzgórzem Monte Grappa.
Często powtarza ten sam motyw, nieznacznie go modyfikując i adaptując do przedstawienia o innej tematyce. Na wielu obrazach spotkamy sylwetkę pochylonego, klęczącego mężczyzny: raz jest to pasterz bądź jeden z trzech króli kłaniających się Marii i małemu Jezusowi, innym razem miłosierny Samarytanin opatrujący podróżnego, przy czym poza rannego mężczyzny powtarza się także na innych kompozycjach.
Noty o obrazach: dr Joanna Winiewicz-Wolska, kierownik Działu Malarstwa Zamku Królewskiego na Wawel.
