30 pianistów przez 35 godzin non stop grać będzie utwór Erica Satiego „Vexations” („Udręki”) w symbolicznym, od czasu wybuchu wojny w Ukrainie, miejscu – krakowskim, legendarnym Kinie „Kijów”. To niezwykły performance, który połączy wirtualnym mostem dwa miasta partnerskie Kraków i Kijów z okazji 30-lecia nawiązania przez nie współpracy. Utwór francuskiego kompozytora zabrzmi 840 razy i będzie słyszany na żywo także w Ukrainie za sprawą UKRAïNATV - niezależnej, eksperymentalnej telewizji internetowej.
Reklama
Performance jest unikatowym na skalę światową wydarzeniem, które przebiega na żywo w dwóch krajach. Jest przy tym wyrazem solidarności z Narodem Ukraińskim, wydarzeniem towarzyszącym Festiwalowi Muzyki Otwartej „Muzyka w Starych Balicach” oraz częścią obchodów 30-lecia współpracy Krakowa i Kijowa na zasadzie miast bliźniaczych.
– Kraków i Kijów są miastami partnerskimi od trzech dekad. Zwykle świętujemy takie jubileusze, przybliżając mieszkańcom Krakowa różne oblicza kultury miasta partnerskiego. Teraz jednak sytuacja jest wyjątkowa, w Ukrainie trwa wojna. A świętowanie jubileuszy nie idzie w parze z dramatem wojny. To czas, kiedy kurtuazyjne wizyty i projekty kulturalne zastępuje pomoc humanitarna, działania na rzecz osób w kryzysie uchodźctwa i – dodatkowo – gesty solidarności, takie jak “Mantra dla Kijowa” – mówi prezydent Krakowa Jacek Majchrowski, zapraszając na wydarzenie.
Skomponowane pod koniec XIX wieku „Vexations” to miniatura fortepianowa, która nigdy nie została publicznie wykonana za życia kompozytora. Przeszkodą był wymóg wykonania utworu 840 razy, co udało się dopiero amerykańskiemu kompozytorowi Johnowi Cage’owi i jego współpracownikom w 1963 r.
– Utwór Satiego jest muzyczną mantrą, modlitwą, medytacją, ekumenicznym narzędziem refleksji pozostawiającym odbiorcę w stanie zawieszenia. Ekstremalna liczba powtórzeń utworu powoduje u słuchacza rodzaj transu i skupienia. To nie jest muzyka, która ma się podobać. Ona ma oddać stan trwania w czymś, co jest niezależne od słuchacza. W tej właśnie „udręce uczestnictwa” w spektaklu, którego jest się ty częścią. Ukraińcy znaleźli się w sytuacji, w której nie mieli żadnego wpływu na to, jak potoczy się ich życie, czy będą musieli porzucić swój dom, pożegnać idącego na front ojca czy męża. W tym sensie jest to wyraz artystycznej solidarności i współodczuwania tego, z czym musi się mierzyć naród ukraiński jako całość, ale też każdy obywatel. – tłumaczy dr Mateusz Zubik – pomysłodawca projektu, dyrektor Festiwalu Muzyki Otwartej „Muzyka w Starych Balicach”
W krakowskim Kinie „Kijów” pod ekranem projekcyjnym stanie fortepian Yamaha, na którym 30 pianistów naprzemiennie będzie wykonywać utwór po 28 razy w ekstremalnie wolnym tempie. Całość prezentacji zajmie więc ponad 30 godzin ciągłej gry. Pianistami-performerami będą zarówno osoby zawodowo zajmujące się muzyką, uczniowie szkół muzycznych, studenci akademii muzycznych, jak i pasjonaci gry na fortepianie, którzy wykonują na co dzień inne zawody.
Na ekranach Kina „Kijów” śledzić będziemy wizualny performance, który połączy Kraków z kijowskim Klastrem Kulturalnym „Kraków”. Przygotują go polscy i ukraińscy artyści z Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.
– To nie będzie tylko połączeniem dwóch miejsc na mapie za pośrednictwem streamingu. Tworzymy sytuację multimedialną, dzięki której dwa równoległe elementy projektu będą się ze sobą łączyć i mieszać. Będzie to coś, co można porównać do wielogodzinnego kolażu dwóch miejsc, dwóch światów i muzyczno-wizualnego performance’u – mówi Roman Dziadkiewicz z UKRAïNATV - niezależnej, eksperymentalnej telewizji internetowej.
Z uwagi na działania wojenne na terenie Ukrainy niemożliwy jest transport fizycznego fortepianu do Kijowa, dlatego utwór na żywo zabrzmi tylko w Krakowie. Niemniej artyści z krakowskiej ASP będą w stolicy Ukrainy i stamtąd będą łączyć się na żywo z kinem Kijów w sprzeciwie wobec wojnie wyrażonym językiem sztuki.
– Istotny jest tutaj aspekt solidarnościowy i wspólnotowy. Naszym zdaniem wykonanie „Vexations” przez 30 pianistów otworzy przestrzeń dla wspólnego tworzenia i przeżywania sztuki. Wierzymy, że właśnie „kolektywne odczuwanie” jest najpiękniejszym i najgłębszym wyrazem naszej solidarności z walczącym o wolność Narodem Ukraińskim. Jest artystycznym symbolem empatii. – mówi dr hab. Barbara Łypik-Sobaniec, prof. AMKP, dyrektor artystyczna Festiwalu Muzyki Otwartej „Muzyka w Starych Balicach”.
„Vexations” to artystyczna refleksja nad tragedią wojny zarówno w kontekście narodowym, państwowym, jak i osobistym, jednostkowym. Najistotniejszy jest tu sam fakt „stawania się” dzieła muzycznego w czasie przekraczającym możliwości percepcyjne potencjalnego odbiorcy, a nawet pojedynczego wykonawcy.
Fakt ten, zdaniem pomysłodawców, ma symbolizować nieuchronność, nieprzewidywalność i fatalną niezależność procesu, który pomimo swojej osobności, ma bezpośredni i rzeczywisty wpływ na codzienność obywateli Ukrainy. Dzięki grupowemu wykonaniu utworu zyskuje on także wymiar odradzającej się (z uporem i mimo przeciwności) wspólnoty w przeżywaniu dramatu wojny i próby przezwyciężania jej konsekwencji.
