Hydrolog z Politechniki Krakowskiej, profesor Stanisław M. Rybicki, wesprze zespół, który ma chronić Wisłę przed nadmiernym zasoleniem i toksyczną złotą algą. Zespół będzie monitorował parametry wody i analizował zagrożenia, żeby znaleźć najlepsze rozwiązania dla wiślanego ekosystemu.
Reklama
Politechnika Krakowska od lat angażuje się w badania hydrologiczne i ochronę zasobów wodnych. Teraz jej ekspert dołączył do zespołu, działającego w Małopolskim Urzędzie Wojewódzkim, który zajmie się ochroną ekosystemu Wisły przed niebezpiecznym wzrostem złotej algi i zanieczyszczeniem.
Dr hab. inż. Stanisław M. Rybicki, prof. PK, wybitny specjalista w dziedzinie hydrologii i hydrotechniki z Katedry Technologii Środowiskowych Wydziału Inżynierii Środowiska i Energetyki, swój pomysł na ochronę Wisły opiera m.in. na doświadczeniach, zdobytych podczas katastrofy ekologicznej, która dotknęła Odrę w 2022 roku. Wzdłuż całego biegu rzeki wyłowiono wtedy setki ton śniętych ryb.
Taka sytuacja trwała przez około 1,5 miesiąca, a bezpośrednią przyczyną katastrofy była właśnie złota alga. Na bazie tych dramatycznych wydarzeń władze Małopolski zdecydowały o prewencyjnym powołaniu eksperckiego zespołu doradczego dla ochrony Wisły, do którego w lutym dołączył prof. Rybicki. “Jesteśmy dumni, że nasi eksperci mogą mieć realny wpływ na ochronę najważniejszych polskich rzek!” - piszą pracownicy PK w mediach społecznościowych uczelni.
Złota alga jest mikroorganizmem, który - jak wyjaśniają naukowcy - w sprzyjających warunkach, czyli przy wysokiej temperaturze i dużym zanieczyszczeniu, rozmnaża się i produkuje toksyny, zagrażające ekosystemowi rzeki. Ma właściwości toksyczne dla ekosystemów wodnych. “Rzeki są niestety bardzo zanieczyszczone. Przypadek Odry był dramatycznym w skali, ale dobrym tego przykładem” – mówi prof. Rybicki. Sygnałem alarmowym, poprzedzającym pojawienie się algi w wodzie, jest jej zbyt wysokie zasolenie.
“Wisła zasolona jest w dużej mierze przez chlorek sodu, odpompowywany z wodami kopalnianymi, ale na zasolenie składają się też wszelkie inne rozpuszczone w wodzie związki chemiczne, które w Wiśle jak najbardziej występują” – wyjaśnia ekspert z PK.
Zanim w Wiśle pojawiły się wody kopalniane z chlorkiem sodu, zasolenie rzeki podnosiła nadmierna aktywność rolnicza, czyli trafiające do niej nawozy syntetyczne oraz ścieki zakładów chemicznych zlokalizowanych powyżej Krakowa.
“Te dwa czynniki zostały zmarginalizowane, ale pojawił się wspomniany chlorek sodu. Kombinacja chlorku kopalnianego - który również był obecny w Odrze w 2022 roku - i ścieków przemysłowych, to właśnie taki układ, który powoduje, że złote algi znajdują dominację populacji i zgodnie z odwiecznymi prawami przyrody zaczynają eliminować konkurencję. Bardzo dobrze się stało, że w Małopolsce nie czekamy, aż nastąpi sytuacja dramatyczna, tylko spotykamy się w momencie, kiedy wiemy, że jest zasolenie, które potencjalnie może wywołać efekt toksyczny, gdy temperatura wód się podniesie” – przyznaje prof. Rybicki.
Reklama
Złota alga w sprzyjającej jej warunkach - przy zanieczyszczeniu wody i jej wysokiej temperaturze - rozmnaża się błyskawicznie, stąd tak ważne jest, aby przeciwdziałać zjawisku nadmiernego zasolenia, póki woda jest jeszcze zimna.
“Przymierzamy się do wejścia w ten okres, kiedy temperatura wody się podniesie. Za 5 - 6 tygodni woda już będzie bardzo ciepła. Z prognoz długoterminowych wynika, że nie należy spodziewać się obfitych opadów deszczu aż do maja. Po deszczach w maju znowu z reguły trafia się suchy, gorący czerwiec i trzeba się do tego przygotować” – podkreśla naukowiec i dodaje, że powołanie zespołu już teraz jest swego rodzaju dmuchaniem na zimne, ale to bardzo ważny krok. “Będziemy się zastanawiać nad możliwymi działaniami w sposób racjonalny, a nie pod presją”.
Zespół doradczy łączy 24 specjalistów różnych szczebli z administracji państwowej, władz państwa i województwa, administracji samorządowej, organizacji pozarządowych oraz naukowców z Politechniki Krakowskiej, Uniwersytetu Rolniczego i AGH.
“Naszym celem jest zapewnienie odpowiedniego przepływu informacji i współpracy organów i instytucji. Priorytetem jest także współdziałanie ze służbami z województwa śląskiego. Podczas posiedzeń Zespołu będziemy również dążyć do wypracowania rozwiązań prewencyjnych - mających na celu przeciwdziałanie występowaniu zjawiska nadmiernego zasolenia Wisły – mówił w trakcie specjalnego briefingu po pierwszym posiedzeniu zespołu doradczego jego przewodniczący, Ryszard Śmiałek, II Wicewojewoda Małopolski.
Eksperckie wsparcie Politechniki jest bardzo istotne, bo naukowcy uczelni od wielu lat prowadzą zaawansowane badania hydrologiczne m.in. przy współpracy z instytucjami odpowiedzialnymi za zarządzanie gospodarką wodną nie tylko na terenie Małopolski, ale całego kraju.
Dr hab. inż. Stanisław M. Rybicki, prof. PK, jest pracownikiem Politechniki Krakowskiej od 1986 roku W latach 1998-1999 oraz 2008-2012 był prodziekanem Wydziału Inżynierii Środowiska, a w 2016 r. objął funkcję dziekana WIŚ. W latach 2019-2024 pełnił rolę dziekana Wydziału Inżynierii Środowiska i Energetyki PK.
W roku 2018 został powołany do Komitetu Gospodarki Wodnej PAN w kadencji 2019-2021, natomiast w 2020 r. został wybrany do Komitetu Inżynierii Środowiska PAN w kadencji 2020-2023. Prof. Rybicki jest od 1983 r. członkiem Polskiego Zrzeszenia Inżynierów i Techników Sanitarnych, od 2001 r. należy do Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa, a w 2004 r. uzyskał członkostwo w International Water Association. Od 2011 r. zasiada w Radzie Programowej ds. gospodarki wodno-ściekowej Miasta Krakowa.
