Ponad stu pisarzy, poetów, krytyków, wydawców podpisało się pod listem otwartym do prezydenta miasta i Rady Miasta w sprawie utworzenia instytucji kultury Centrum Literatury i Języka Planeta Lem z docelową siedzibą w Składzie Solnym na Zabłociu. Skłoniła ich do tego dyskusja na sesji Rady Miasta, podczas której radni z klubu "Kraków dla mieszkańców", posłanka Daria Gosek-Popiołek i przewodnicząca Komisji Kultury Małgorzata Jantos wsparli protesty aktywistów, którzy nie chcieliby opuszczać pracowni w Składzie Solnym.
Planeta Lem ma powstać na przełomie 2028/29 roku. Koszt szacowany jest na ok. 200 milionów złotych (dofinansowanie obiecał Minister Kultury), a nowa instytucja miałaby się m.in. zajmować promocją dorobku Stanisława Lema. Pomysł popierają środowiska literackie, w tym pisarze skupieni wokół Rady Honorowej Krakowa Miasta Literatury UNESCO.
Protestują natomiast artyści, którzy od lat mają tam swoje pracownie: malarze, graficy, fotograficy, rzeźbiarze, artyści sztuk audiowizualnych, muzycy. Miasto przypomina, że wynajmujący byli świadomi, że otrzymują pomieszczenia na czas określony. Mimo to aktywistów wsparli niektórzy radni i przewodnicząca Komisji Kultury Małgorzata Jantos.
Teraz list otwarty opublikowali przedstawiciele środowiska literackiego. Podpisały się 103 osoby, w tym pisarze, wydawcy, krytycy. Oczekują, że projekt "Planety Lem" będzie realizowany i nie kryją rozczarowania dyskusją na forum Rady Miasta. Poniżej publikujemy pełną treść listu.
Reklama
List otwarty w sprawie utworzenia instytucji kultury Centrum Literatury i Języka Planeta Lem
Z rozczarowaniem przyjęliśmy doniesienia z ostatniej Komisji Kultury i z sesji Rady Miasta Krakowa, na której poddano pod dyskusję utworzenie instytucji kultury Centrum Literatury i Języka Planeta Lem z docelową siedzibą w Składzie Solnym na Zabłociu.
Najbardziej zasmucające jest to, że rozmawiano o tak ważnym projekcie bez udziału osób reprezentujących środowiska krytycznoliterackie, językoznawcze, wydawnicze i literackie, zaangażowane w powstanie wizji tego miejsca.
Protest aktywistów, artystów i części przedsiębiorców wynajmujących tymczasowo przestrzenie w budynku historycznego budynku Składu Solnego, wsparty głosami radnych klubu Kraków dla Mieszkańców, przewodniczącej Małgorzaty Jantos i krakowskiej posłanki Darii Gosek-Popiołek postawiły mieszkańców Krakowa i środowisko literackie Krakowa w obliczu bardzo niekomfortowego dylematu: kibicować organizacjom społecznym i sztukom wizualnym czy literaturze, czytelnictwu, kreatywności językowej?
Jest dla nas rzeczą oczywistą, że niedobór pracowni twórczych i przestrzeni spontanicznej koegzystencji środowisk twórczych w takim mieście jak Kraków stanowi poważny problem. Jesteśmy przekonani, że powinien on zostać rozwiązany w sposób systemowy, a artystki i artyści obecnie pracujący w Składzie Solnym powinni niezwłocznie, w zgodzie z wcześniejszymi obietnicami, otrzymać propozycję satysfakcjonującej alternatywy lokalowej na przykład na terenie dzielnicy Wesoła, której poszpitalne budynki wydają się być idealnie stworzone dla takich działań.
Wysłuchaliśmy zapisu nagrania sesji z dnia 8 listopada i padających tam argumentów o drogich i kosztownych inwestycjach, o innych priorytetach, jakimi musi się pilniej zająć miasto. Tymczasem mówimy o wspólnie projektowanym Centrum Literatury i Języka Planeta Lem w Składzie Solnym, którego program powstał wiele lat temu w ścisłej współpracy ze środowiskiem literackim Krakowa – świętującego w tym roku dziesięciolecie tytułu Miasta Literatury UNESCO.
Funkcje „Planety Lem” zostały wypracowane przez środowisko literackie i posłużyły do stworzenia planu funkcjonalno-użytkowego miejsca, a w konsekwencji do realizacji – we współpracy z krakowskim oddziałem Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP) – międzynarodowego konkursu. Planeta Lem ma być miejscem i domem dla tysięcy czytelników i czytelniczek wszystkich pokoleń, miejscem codziennej edukacji literackiej, domem dla kilkunastu odbywających się w Krakowie literackich festiwali, konferencji, spotkań, ale też dla całego programu od lat realizowanego pod szyldem Krakowa Miasta Literatury UNESCO.
Kraków jako jedyny w gronie miast kreatywnych UNESCO nie posiada jak dotąd swojej instytucji literackiej. Miasto szczycące się ośmioma wiekami historii literatury, miasto nadzwyczajnych zbiorów piśmiennictwa, miasto noblistów i wydawców nie ma swojej literackiej wizytówki. Odwiedzające Kraków liczne grupy młodzieżowe i szkolne nie znajdą nigdzie wystawy ani miejsca, gdzie mogą dotknąć fenomenu miasta pierwszych polskich drukarni i książek, najpoczytniejszych pisarzy i dramaturgów, czy poznać dorobek najważniejszych poetów: Szymborskiej, Miłosza, Zagajewskiego, ale i Conrada, Mrożka czy Lema.
Ale nie tylko o ekspozycje i muzea tu chodzi. Współczesny Kraków to wydawnicze centrum, to zagłębie talentów literackich, tłumaczy, projektantów książek – bez względu na medium, w jakim książka się uobecnia. To miasto krytyki literackiej i wymagających aktywnych czytelników. To wreszcie miasto, w którym literatura wchodzi w kontakt z ważnymi rozwojowymi branżami powiązanymi: rynkiem książki, projektantami, grami video, filmem, technologiami cyfrowymi itp. W mieście o takich bezcennych potencjałach potrzebujemy miejsca, które obejmie opieką przyszłość literatury naszego miasta.
Dlatego jako patrona powstającego centrum wybraliśmy Stanisława Lema – najchętniej przekładanego polskiego pisarza wszech czasów, geniusza, który przewidział dalekosiężne konsekwencje rozwoju technologii. Miejsce, któremu patronował będzie Lem, ma się stać przystanią dla kolejnych pokoleń twórców skupionych w rozmaitych kręgach intelektualnych i towarzyskich, o nierzadko rozbieżnych wizjach świata i wyznawanych wartościach. Barwne i niezatrzymane na sędziwych mistrzach, młode ciałem i duchem życie literackie tego miasta jest już teraz ważnym osiągnięciem, a naszym obowiązkiem jest je wzmacniać i rozwijać. Dlatego też Centrum Literatury i Języka Planeta Lem ma nadać kierunek i wysyłać istotne impulsy, a dla mieszkańców naszego miasta być nową otwartą przestrzenią kultury, którą współtworzą.
Zarzucenie kontynuacji projektu Centrum Literatury i Języka Planeta Lem, aby za wszelką cenę utrzymać kolektyw dotychczasowych najemców w obecnym miejscu, oznacza zatracenie dorobku ostatniej dekady. Oznacza też zaprzepaszczenie wizji, której zaufaliśmy, którą wspieraliśmy przez lata, co do której zapewnienia uzyskiwaliśmy z poziomu Rady Miasta i Władz Krakowa. Poświęcenie tego projektu w imię populistycznych argumentów nie mających oparcia w rzeczywistości, to najgorszy możliwy scenariusz, tym więcej, że oznacza także niemożność skorzystania ze sporego finansowania unijnego.
Apelujemy do Prezydenta Miasta Krakowa, który wielokrotnie prezentował Centrum Radzie Honorowej Miasta Literatury, który poprowadził miasto do tytułu Miasta Literatury, o wywiązanie się ze złożonych obietnic. Podobnie oczekujemy tego od Radnych, którzy ten pomysł wspierali ważnymi decyzjami strategicznymi. Apelujemy także do Przewodniczącej Komisji Kultury, aby zaniechała podważania sensowności tego zamierzenia, wbrew analizom i strategicznym założeniom polityki kulturalnej miasta. Apelujemy do Pani, jako przedstawicielki szeroko rozumianej humanistyki, i z poczucia odpowiedzialności za środowisko literackie miasta.
Apelujemy do Państwa o szacunek dla środowisk twórczych, o poszanowanie umów społecznych i dotąd wydatkowanych na ten cel środków publicznych. Apelujemy także o znalezienie jak najszybszego rozwiązania. Namawiamy miasto do jak najszybszego zaproponowania artystom ze Składu Solnego nowego, godnego miejsca w zasobie budynków komunalnych albo w dzielnicy Wesoła, którą – jak wiadomo – mieszkańcy wskazali jednoznacznie jako obszar przeznaczony do rozwoju sektora kreatywnego i dla aktywności organizacji społecznych – tak, aby nie zaprzepaścić szansy na pozyskanie funduszy dla budowy ważnego dla nas miejsca, Planety Lem.
Lista sygnatariuszy listu:
- Barbara Balmas, Główna Księgarnia Naukowa w Krakowie
- Marcin Baniak, Wydawnictwo Literackie
- Marcin Baran, poeta
- Wojciech Bonowicz, poeta i pisarz
- Wojciech Brzoska, poeta
- Jan Burnatowski, redaktor naczelny Czasu Literatury
- Michał Cetnarowski, pisarz i redaktor
- Marta Eloy Cichocka, poetka, literaturoznawczyni
- Marcin Oskar Czarnik, pisarz
- Krzysztof Czyżewski, Ośrodek Pogranicze
- Jacek Dehnel, pisarz, tłumacz
- Magdalena Dębowska, Karakter
- Przemek Dębowski, Karakter
- Łukasz Dębski, Fundacja Burza Mózgów
- Jacek Drągiewicz, Księgarnia Nowa
- Tomasz Fiałkowski, redaktor i krytyk
- Łukasz Marek Fiema, Przewodniczący Rady Nadzorczej Polskiej Fundacji Fantastyki Naukowej
- Aleksander Franaszek, pisarz
- Maja Gańczarczyk, tłumaczka
- Agnieszka Gajewska, literaturoznawczyni, biografka Stanisława Lema
- Grzegorz Gauden, Rada Honorowa KMLU
- Soren Gauger, pisarz i tłumacz
- Barbara Gawryluk, pisarka, tłumaczka, członkini Kapituły Nagrody imienia Ferdynanda Wspaniałego
- Weronika Gogola, pisarka i tłumaczka
- Mateusz Górniak, pisarz
- Gaja Grzegorzewska, pisarka i scenarzystka
- Milena Gumienny, Księgarnia de Revolutionbus
- Marcin Hamkało, dyrektor Międzynarodowego Festiwalu Opowiadania, kurator programowy Gdańsk Miasto Literatury
- Justyna Hankus, pisarka
- Magda Heydel, Centrum Badań Przekładoznawczych przy Wydziale Polonistyki UJ
- Jerzy Illg, SIW ZNAK
- Inga Iwasiów, pisarka, profesorka literaturoznawstwa, USZ
- Weronika Janeczko, KONTENT
- Igor Jarek, pisarz
- Jerzy Jarniewicz, poeta, pisarz, tłumacz
- Pio Kaliński, wydawca
- Wojciech Kopeć, KONTENT
- Jolanta Korkuć, redaktor naczelna Wydawnictwa Literackiego
- Patryk Kosenda, poeta
- Rafał Kosik, pisarz
- Paweł Kowalewski, Woblink
- Kinga Kowalska, Festiwal Literatury dla Dzieci
- Dorota Kozicka, Wydział Polonistyki UJ
- Zofia Król, Dwutygodnik.com
- Katarzyna Kubisiowska, dziennikarka
- Artur Kurkiewicz, Prezes Stowarzyszenia Antykwariuszy i Bukinistów Krakowskich
- Paweł Kusiak, poeta
- Agata Kwaśnicka-Janowicz, Fundacja na rzecz Muzeum Języka Polskiego
- Tomasz Kwiecień, tłumacz
- Ewa Lipska, poetka
- Rafał Lisowski, Prezes Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury
- Elżbieta Łapczyńska, pisarka
- Bronisław Maj, poeta
- Tomasz Z. Majkowski, kierownik Ośrodka Badań Groznawczych przy Wydziale Polonistyki UJ
- Tomasz Makowski, dyrektor Biblioteki Narodowej
- Artur Mandaliński, Dyrektor Biblioteki Śląskiej
- Ewa Mańkowska-Grin, Wydawnictwo EMG
- Anna Marchewka, krytyczka
- Piotr Marecki, Wydawnictwo Ha!art
- Dawid Mateusz, poeta
- Aleksandra Młynarczyk-Gemza, pisarka
- Nadia Moroz-Olshanska, Kawiarnio-księgarnia NIĆ, Fundacja Aktywna Integracja, Fundacja Widowisk Masowych
- Agnieszka Myśliwy, Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury
- Andrzej Nowakowski, prezes TAiWPN Universitas
- Joanna Olech, krytyczka, członkini Kapituły Nagrody imienia Ferdynanda Wspaniałego
- Łukasz Orbitowski, pisarz
- Wojciech Ornat, Austeria
- Mateusz Pakuła, pisarz i reżyser
- Patrycja Pałka, Fundacja na rzecz Muzeum Języka Polskiego
- Mateusz Parkasiewicz, pisarz
- Edward Pasewicz, pisarz i poeta
- Tomasz Pindel, tłumacz
- Anna Piotrowska, Dyrektorka Biura Polskiego PEN Clubu
- Renata Przybylska, Fundacja na rzecz Muzeum Języka Polskiego
- Agata Puwalska, poetka
- Olga Rembielińska, poetka
- Michał Rusinek, prezes Fundacji im. Wisławy Szymborskiej
- Bartosz Sadulski, pisarz
- Barbara Sadurska, pisarka
- Zuzanna Sala, KONTENT
- Magda Salik, pisarka i dziennikarka
- Katarzyna Sarek, tłumaczka
- Katarzyna Sienkiewicz-Kosik, Powergraph
- Alan Skóra, poeta
- Agnieszka Staniszewska-Mól, dyrektorka Biblioteki Kraków
- Przemysław Suchanecki, poeta
- Marta Syrwid, krytyczka pisarka
- Małgorzata Szczurek, Karakter
- Monika Sznajderman, Wydawnictwo Czarne
- Wit Szostak, pisarz
- Magdalena Świerczek-Gryboś, Prezes Zarządu Polskiej Fundacji Fantastyki Naukowej
- Piotr Tarczyński, pisarz, tłumacz
- Tomasz Trzaskalik,
- Artur Wabik,
- Marcin Wilk, autor książek, publicysta
- Radosław Wiśniewski, poeta
- Barbara Woźniak, pisarka
- Jurij Zawadski, poeta i tłumacz
- Wojciech Zemek, sekretarz Stanisława Lema
- Aleksandra Zielińska, pisarka
- Mateusz Żaboklicki, poeta
- Jacek Żebrowski, Wydawnictwo papierwdole
- Jakub Żulczyk, pisarz i scenarzysta
